'Ik ben wie ik ben…' Een toch niet zelden gehoorde uiting die, zo lijkt het, meestal een soort bevrijdend gevoel losweekt bij de persoon die de uitroep deed.
Vaak wordt het bedoeld of ervaren als zelfaanvaarding, wat zeker niet mis is, en waar ik zeker achter sta. Bovendien klopt het ook dat je bent wie je bent (want wie was je anders?), maar ik ga er geen woordspelletje van maken en vervolg mijn betoog
Zowel letterlijk geïnterpreteerd als met oog op zelfaanvaarding sta ik hier volledig achter, maar er is ook een - zo lijkt het - slecht begrepen deel aan deze uitspraak, namelijk: 'ik ben wie ik ben … dus aanvaard het maar'. Inderdaad, een prescriptief luik. Mensen zeggen het soms letterlijk, of ze laten het onuitgesproken maar bedoelen dit er vaak mee, en dat is het fout begrepen onderdeel van de uitspraak.
Maar wat bedoel IK nu eigenlijk? Wel, ik bedoel, simpel gesteld, dat mensen 'ik ben wie ik ben…' als justificatie, als verantwoording voor hun daden gaan gebruiken. 'Ik ben wie ik ben, en doe dus zoals ik doe, dus aanvaard het maar (want jij kan het niet veranderen)' is de extreemste vorm waarin ik het tot nu toe gebruikt heb zien worden.
De fout zit hem hierin: zijn zoals je bent is geen excuus, maar een verantwoordelijkheid, een extra moeilijkheid! Dat is… als je je er bewust van bent, maar daar kom ik ogenblikkelijk op terug.
Ik zal een actueel voorbeeld geven dat het direct héél duidelijk zal maken. Denk je dat het verantwoord zou zijn mocht Kim De Gelder zeggen: 'ik ben nu eenmaal zoals ik ben' en er daarom vanaf komen? Me dunkt van niet. Als je die uitspraak doet, wil dat zeggen dat je wéét dat je zo bent, en dan is het net je verantwoordelijkheid, je ethische taak daar rekening mee te houden. Als je zijn zoals je bent voor je medemens een nadeel is, en je weet dat, dan is dat zijn geen excuus, maar een handicap, een extra moeilijkheid waar je rekening mee dient te houden. (Dit laatste betekent natuurlijk niet dat je geen hulp kan vragen, mensen horen niet alleen te staan.)
Je kan daadwerkelijk aansprakelijk gesteld worden voor iets dat je doet 'omdat je zo bent', en met name: omdat je nalatig geweest bent en het nefaste 'zijn zoals je bent' niet geteugeld hebt, om nog maar te zwijgen van de feitelijke gevolgen van je daad.
Ter verduidelijking: ik spreek hier algemeen, en niet louter over het gegeven voorbeeld, dat slechts ter illustratie bedoeld was, om zodoende een beter begrip van de zaak te krijgen.
De kern van mijn betoog is dat 'ik ben zoals ik ben' niet als verantwoording, justificatie of excuus kan dienen, al is het niet te ontkennen dat het een oorzaak is. Verder stel ik dat het 'zijn zoals je bent' een extra verantwoordelijkheid verondersteld van diegene die zo is (als hij is), en hem niet vrijpleit van mogelijke gevolgen.
Dit laatste hangt ermee samen dat een persoon zélf nooit die uiting kan doen met als doel justificatie, want als hij dat doet, wil dit zeggen dat hij er zich van bewust is en er dus rekening mee moet houden. Als de persoon het zelf niet weet, dan is het minste wat ik er over kan zeggen dat diens omgeving hem/haar, voor ieders welbehagen, naar een bevoegde autoriteit (therapeut, psycholoog,…) door moet sturen.
Ik zou nog toevoegen: begrijpen waarom iets gebeurde, is iets anders dan iemand vergeven dat hij/zij dat deed. Maar weten waarom iets gedaan werd is wél nodig om te kunnen vergeven. Echter, het is NIET voldoende een causale verklaring te geven.
Zoals ik onlangs las in een artikel: er is een berechte crimineel die aanvoert: 'ik deed wat ik deed omdat het in mijn genen zit'. Daarop antwoordt de rechter: 'het spijt me enorm, meneer, maar het zit nu eenmaal in mijn genen je op te sluiten in de cel'.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten