Durf te doen, durf te proberen…

Durf het initiatief nemen! Dat wil niet zeggen dat je steeds alles op je eentje moet doen, noch dat je je niet kan laten inspireren door wat anderen doen. Dat wil zelfs niet zeggen dat je suggesties van vrienden moet afwijzen – integendeel! Het komt er op neer dat je handelt uit eigen overtuiging, uit eigen wil. 

Wanneer je handelt omdat je dat zelf wil zal je een grotere vrijheid ervaren, minder afhankelijkheid en een grotere tevredenheid, ook met jezelf.

Want in mijn ervaring is het enorm beperkend steeds voorwaarden op te leggen aan je eigen handelen, steeds te wachten tot het gepaste moment, tot iemand anders te kennen gegeven heeft dat het goed is, tot de kans op falen zo klein mogelijk is. 

Want ja, het is de vrees te falen die volgens mij erg verlammend kan zijn, die ons initiatief gegijzeld kan houden. Dat, of de vrees teleur te stellen. 

Durf doen, wacht niet af. Het is niet erg. Je zal wel zien waar je keuzes je brengen. Wat je ook doet, je kan van daar steeds verder, je kan altijd wel nieuwe keuzes maken die je een nieuw pad op sturen.

Wie weinig initiatief neemt, laat zich eigenlijk sturen door de omgeving en legt zo de eigen levensloop grotendeels buiten zijn eigen macht. Dit heeft mijns inziens (minstens) twee grote nadelen.

Ten eerste zal wie zich door de omgeving laat sturen zich helemaal niet vrij voelen, een gevoel dat nochtans bijdraagt tot welbevinden en rust. 

Ten tweede zal wie zich laat sturen zich vaak erg machteloos voelen. Dat is begrijpelijk aangezien hij niet het gevoel heeft controle te hebben over de eigen levensloop en geneigd gaat zijn successen in zijn leven te wijten aan toeval eerder dan eigen kunnen. Het gevoel hebben toch een beetje macht over de eigen situatie te hebben verhoogt je zelfwaarde.

Aan de andere kant: ik kan wel begrijpen waarom iemand die een grote vrees heeft te falen, of teleur te stellen, liever kiest een afwachtende houding aan te nemen. Dat voelt veiliger, en bovendien ontsnap je zo (schijnbaar) aan de verantwoordelijkheid. Telkens er iets mis gaat kan je het op de omstandigheden afschuiven.

Maar we hebben al zo weinig controle over hoe ons leven loopt, dus waarom dat kleine beetje opgeven?

Het meesterschap in het jezelf-zijn, waar ik al een tijdje over schrijf, kan slechts ontstaan wanneer je initiatief neemt. Het is de zoektocht naar de mate waarin je je eigen levensloop kan veranderen, én de zoektocht hoe je met die mogelijkheden er het beste van kan maken.

Je eigen verhaal transformeren

Jezelf transformeren lijkt heel sterk op een verhaal schrijven. Hoewel je als schrijver veel vrijheid hebt in wat je je personages laat doen en ondergaan, is die vrijheid toch steeds ook beperkt.

Doorgaans moet je daarbij rekening houden met wie zij zijn, wat zij al hebben meegemaakt, wat zij kunnen, wat fysisch mogelijk is, …

De personages zelf zijn bouwstenen die je met andere personages en een omgeving in een bepaalde configuratie kan brengen om zo tot een kathedraal van een verhaal te komen.

En het is net mede dankzij die configuratie dat personages ontwikkelingen kunnen ondergaan – ten goede of ten kwade.

Nu, ik zie jezelf transformeren als iets gelijkaardig. Door de manier waarop je delen van jezelf met elkaar configureert, maar evenzeer met je omgeving en met je medemensen, heb je een aandeel in het schrijven van je eigen verhaal.

Je kan met de bouwstenen die je hebt op zoek gaan naar hoe je jouw verhaal een goed verhaal kan maken.

En om jullie (en mezelf) een hart onder de riem te steken: ik ben sterk van mening dat er geen slechte bouwstenen zijn.

Net zoals het schrijven van verhalen vooral een kwestie van oefenen en proberen is, net zo heb je wat oefening nodig wil je vaardig worden in het transformeren van jouw verhaal.

Wie werkelijk een meester is in het zichzelf-zijn, heeft elk aspect van zijn leven, elk deel van zichzelf een zinnige plaats gegeven in een groter geheel.

Jezelf transformeren

Vaak zijn mensen niet tevreden met zichzelf. Dit kan over iets specifiek gaan, zoals zich redden in sociale situaties, prestaties op werk of school, of het kan meer algemeen zijn doorheen een gevoel van lage zelfwaarde.

Een vrij natuurlijke reflex wanneer men zulke gevoelens ervaart is te willen veranderen. Men wil zichzelf veranderen, anders zijn, ja, iemand anders zijn. 

Die reflex kan nog worden aangemoedigd door American Dream-achtige opvattingen als dat wanneer je maar hard werkt, je alles kan worden wat je wil, je iedereen kan worden die je maar verlangt te zijn. En de ideologie van de 'maakbaarheid van de mens' kan hier ook een duit in het zakje doen.

Echter, wanneer je er over nadenkt realiseer je je algauw dat je onmogelijk totaal iemand anders kan worden dan je bent. We hebben niet de vrijheid om onszelf volledig te veranderen. 

We kunnen niet veranderen, maar we kunnen wel transformeren. 

Wat is het verschil? Bij verandering wijzigen we iets aan onszelf: we gooien een deel weg dat we vervangen voor een ander deel. Bij transformatie nemen we een deel van onszelf en bewerken dit zodat het er anders uit ziet.

Indien we willen veranderen hebben we geen andere keuze dan te transformeren, want de bouwstenen waaruit we bestaan liggen al min of meer vast door onze levensgeschiedenis en onze biologische constitutie.

Ik ben er heel sterk van overtuigd dat wanneer je een bepaalde karaktertrek bij jezelf tot ontluiken wil brengen, je die moet opbouwen uit een reeds aanwezig iets in jezelf. Het moet ergens voeten in de grond hebben. Niets komt 'uit het niets' voort.

Laat me een persoonlijk voorbeeld nemen. Ik heb enorm veel waardering voor de karaktereigenschap 'vriendelijkheid', maar kan mezelf niet forceren vriendelijk te zijn wanneer ik eigenlijk een rotslechte dag heb. 

Om die vriendelijkheid tot uiting te laten komen moet ik zoeken naar iets in mij, een kortstondig gevoel van medeleven of sympathie, een gevoel van verbondenheid.

Het hoeft natuurlijk niet volledig uit mij te komen. Soms kan zo'n gevoel in leven geroepen worden door een vriendelijk gebaar van iemand anders. Maar wil ik vriendelijk zijn, moet er een vriendelijke tendens op dat ogenblik in mij aanwezig zijn, die ik vervolgens kan transformeren tot iets groters en mooiers.

Wanneer ik zonder die tendens en dus 'tegen mijn zin' vriendelijk ben, ben ik eigenlijk niet echt vriendelijk. 

Een voorbeeld zou kunnen zijn dat ik bang ben voor de gevolgen wanneer ik me onvriendelijk zou gedragen. Of misschien probeer ik de ander te misleiden om iets van hem gedaan te krijgen. 

Ik denk dat de meeste mensen intuïtief wel aanvoelen dat er in beide gevallen niet echt sprake is van oprechte vriendelijkheid, van vriendelijkheid als karaktertrek.

Je kan jezelf niet veranderen, maar wel transformeren. Dit versta ik onder het meester zijn in het jezelf-zijn: het beste van jezelf maken, letterlijk.