Escapisme, virtuele wereld: een persoonlijke kijk

Ik weet niet goed hoe deze gedachte te verwoorden, maar het is niet omdat je in een virtuele wereld zit, dat die ervaring daarom minder echt is, dat het geen deel uitmaakt van je echte leven. Escapisme en ‘echt leven’ hoeven elkaar niet in de weg te staan.

Als ik bijvoorbeeld terugdenk aan mijn tijd in Clan U42, de Warcraft III clan, dan zijn die herinneringen en ervaringen volwaardig en betekenisvol. Het was een goede, leuke tijd waarin ik bijgeleerd heb en avonturen beleefd heb met andere mensen die mijn vrienden werden. Het was een volwaardige menselijke ervaring.

Mijn tijd in de clan heeft me eigenlijk door een erg moeilijke periode van mijn leven geholpen – het was een lichtpunt voor mij, iets om naar uit te kijken.

Dit geldt escapisme in het algemeen. Het is niet omdat je ergens van wegloopt, iets niet (direct) onder ogen wil of kan komen, dat je daarom een minderwaardig leven leidt. Je terugtrekken kan een strategie zijn.

Veel van de zaken die ik doe zijn escapistisch van aard en net om die reden betekenisvol: het is een veilige manier om emoties te verwerken, aan zelfonderzoek te doen, even te ontspannen en vanzelfsprekend me zelfs te amuseren.

Neem schrijven als een voorbeeld. Als ik schrijf trek ik me in feite terug van de buitenwereld en keer in mezelf. Dat is zeker het geval wanneer ik over fantasiewerelden schrijf. Maar het blijft een creatief en transformatief proces.

Terwijl ik die wereld verken, verken ik in feite mezelf. Emoties krijgen een plaats of worden in een ander licht gezien en ik kan op een veilige manier experimenteren met verschillende reacties op sociale situaties. Ik leer bij! En toegegeven: soms kan het ook gewoon enorm leuk zijn je personages te plagen, net zoals het ook leuk is je vrienden te plagen. Is er eigenlijk een verschil?

Ik mag bovendien niet uit het oog verliezen dat een ervaring pas haar betekenis verliest wanneer onze aandacht elders is, wanneer we bezig zijn te wensen dat we ergens anders waren of in angst zitten te hopen dat een andere situatie niet gaat gebeuren. Ik denk dat ik eindelijk begin te begrijpen wat men bedoelt met in het moment leven.

7 huishoudtips voor de ziel

Korte lijstjes met levensadvies of leuke wetenswaardigheden zijn in de mode. Dus bij deze een lijstje met mijn strategieën om om te gaan met lastige emoties, melancholie en worstelingen met mezelf. 

In feite zijn het een paar persoonlijke antwoorden op de vraag: 'hoe zorg ik ervoor dat het goed wonen is in mezelf?'

Maar serieus, ik vind het gewoon leuk dingen te delen (zie puntje 2 en 5). :)

1. Analytisch vermogen
Het kan nuttig zijn om een vriendelijk, open en begripvol vraaggesprek met jezelf te houden.
Heel vaak wanneer we geplaagd worden door negatieve emoties, een gevoel van betekenisloosheid of onwennigheid met onszelf, gaat dit gepaard met negatieve gedachten. …
Die negatieve gedachten doen meer kwaad dan goed. Toch is het geen goed idee ze te ontkennen, tegen te spreken of proberen verdrukken. Beter is er naar te luisteren en ze serieus te nemen, maar op een kritische manier.

En dat is waar het analytisch vermogen aan te pas komt: om te begrijpen waar die gedachten vandaan komen. Hoe kom ik erbij dit te denken? Op welke onderliggende ervaringen en opvattingen steunen ze? Passen ze eigenlijk wel  bij mijn ervaringen of zijn het eerder overhaaste veralgemeningen? Is het niet mogelijk dit ook anders te zien dan op die negatieve manier?

Een vraaggesprek met met jezelf dus! Om jezelf beter te begrijpen en te corrigeren indien nodig, maar niet om te berispen of af te keuren.

2. Praten met anderen
Één van de meest nuttige en waardevolle dingen die je volgens mij kan doen wanneer je ergens mee zit is een goed gesprek voeren, je verhaal kunnen doen, er met iemand over praten…

Niet in de hoop of met de verwachting dat die andere persoon er iets aan gaat doen, of zelfs maar eender wat doet behalve luisteren. Hoewel het natuurlijk heel leuk en goed is wanneer iemand je aanbiedt te helpen, steunen of medeleven en begrip toont. Maar het hoeft niet.

Dat je je verhaal kan doen is al fantastisch! Het helpt je ook voor jezelf dingen in perspectief te plaatsen, te relativeren, en het stelt gerust: wat er ook met me aan de hand is, hoe ik me ook voel, het mag er zijn, ik mag er zijn en ben geen probleem.

Het is net door er over te zwijgen en het stil te houden, dat die zaken een eigen leven gaan leiden en onhandelbaar worden. Dat geldt trouwens ook voor stress: kunnen en durven zeggen dat je bang of nerveus bent mildert deze emoties. En ook in staat zijn uit te drukken hoe boos of gefrustreerd je bent helpt je wat innerlijke rust te herwinnen, in plaats van onverwacht te 'ontploffen'.

In mijn ervaring is het wel een aanrader om te proberen in te schatten wie voor welk onderwerp en op welk moment het beste is om mee te praten. Als je echt niemand hebt op een bepaald moment, kan je het nog altijd opschrijven. :) (Zie puntje 5)

3. Zwaardmeditatie

Zwaardmeditatie bestaat uit enkele oefeningen, vaste zwaardbewegingen die ik telkens weer tot in de perfectie probeer uit te voeren, met de juiste mindset. Er is altijd ruimte voor verbetering, dus ik probeer telkens ik oefen ook een nieuw aandachtspunt toe te voegen.

Leren omgaan met imperfectie: aanvaarding en blijven volharden. Een manier om angst, woede of stress een plaats te geven en innerlijke rust te vinden. Bovendien is het een uitstekende methode om mijn focus te verscherpen en lichaamsbewustzijn te cultiveren.

Maar het belangrijkste dat zwaardmeditatie kan brengen is een enorme doelgerichtheid, helderheid ontrent wat (op dit moment) belangrijk voor me is en de onbreekbare moed en vastberadenheid om mijn dromen, wensen en veralangens na te streven.

4. Aikido-ademhaling

Een ademhalingstechniek, geleerd in de aikido. Diep inademen, zo diep je kan, en dan langzaam uitademen, meestal via de mond.
Tijdens het uitademen ontspan je de spieren van een lichaamsdeel (bijvoorbeeld schouders). Maak ze zo slap mogelijk en gebruik eventueel meerdere keren uitademen, tot dat lichaamsdeel volledig ontspannen is. Verschuif dan je aandacht naar een ander lichaamsdeel en doe hetzelfde.

Variaties hierop zijn proberen je gehele lichaam in één keer te ontspannen en je ademteugen tellen.

Dit is een goede manier om tot rust te komen, even te bezinnen of om te gaan met sociale stress. Ook versterkt dit het lichaamsbewustzijn.

Een leuk extra'tje is dat dit in mijn ervaring een uitstekende manier is om in slaap te vallen 's avonds, zeker wanneer ik de ademteugen tel.

5. Schrijven
Schrijven is een andere methode die in mijn ervaring uitstekend werkt om emoties als angst, verdriet, woede… een plaats te geven en tot uitdrukking te brengen.
Het helpt ook jezelf beter te begrijpen wanneer je met jezelf worstelt, of waar de hevige emoties vandaan komen. Je kan jezelf beter in perspectief plaatsen en eventueel de situatie relativeren dankzij schrijven. Of het lucht gewoon op. :)

Wanneer ik het over schrijven heb bedoel ik dat heel breed: filosofische essays, een logboek voor mezelf, fictie… wanneer je merkt dat schrijven iets is dat je kan helpen adviseer ik te experimenteren met verschillende stijlen, aangezien ze je elk op een andere manier helpen.
Bepaal ook voor jezelf welke schrijfsels bedoelt zijn voor publiek en welke niet, of enkel voor vrienden.

6. Tijd voor jezelf
Veel hevige emoties of onwennigheid met jezelf gaan gepaard met gevoelens van chaos en verwarring. Je weet niet goed wat er gaande is, maar er is duidelijk wel iets aan de hand. Of het is gewoon te veel om te overzien.

Inzicht in en vertrouwdheid met jezelf zijn cruciaal om die zaken het hoofd te bieden. Ten slotte: als je wil dat het aangenaam wonen in jezelf is, doe je er goed aan het huis dat je bent te kennen, te weten waar het dak lekt en welke kamer lekker warm is in de winter. Wat goed is en wat beter kan.

Letterlijk tijd nemen voor jezelf is iets dat je hiermee kan helpen. Zet je in alle rust neer op een comfortabele plek, weg van de drukte van anderen, en laat je gedachten en emoties gewoon hun gang gaan. Er is niets dat je niet mag denken, zien of voelen. Laat het maar allemaal stromen.

In het begin kan dit wat ongemakkelijk, saai of nutteloos voelen. Maar na ongeveer een kwartiertje (niet naar de klok kijken!) zullen diepere gedachten en emoties wel beginnen vloeien - ten minste: dat is toch mijn ervaring.
Tijd nemen voor onszelf is iets wat we tegenwoordig te weinig doen, naar mijn mening.

7. Geheugensteuntjes
Al dat nadenken, schrijven, ademhalen… leidt idealiter tot persoonlijke inzichten.
Een probleempje met mensen is dat ze nogal vergeetachtig zijn. Zeker op momenten van hevige emotie is het moeilijk vaak complexe persoonlijke inzichten terug voor de geest te halen.

Een handig trucje hiervoor is het moment dat je dat inzicht had terug voor ogen halen door een beeld of ervaring. Zo kan ik mijn persoonlijk inzicht dat ik 'genoeg ben' oproepen door terug te denken aan de telefoon in de living en waar ik zat in de zetel.

Maar de meeste inzichten zijn helaas niet gekoppeld aan zo'n beeld. Daarom heb ik de neiging mijn belangrijkste inzichten samen te vatten in korte kernpuntjes, zoals bijvoorbeeld het Pentapharmacon (zie rechts vanboven op deze site).

Deze, en andere, heb ik gememoriseerd door ze een jaar lang dagelijks in mijn hoofd te herhalen, met alle bijhorende bedenkingen en nuances. Het voordeel daarvan is dat ik nu altijd toegang heb tot mijn diepste inzichten op lastige momenten.
Ik beschouw het Pentapharmacon als een sleutelbos: op lastige momenten is de vraag alleen welk sleuteltje de deur naar een zinnige oplossing zal openen. Een kwestie van proberen en ervaring. :)

~~~
Vanzelfsprekend heb ik nog meer strategieën. En eigenlijk passen deze 7 niet in hokjes. Maar het presenteert wel mooi. :)
Merk ook op dat dit simpelweg is wat ik doe. Het zijn geen universele mirakeloplossingen voor de hele mensheid, hoewel ik oprecht hoop dat je er iets aan hebt.

Epicurisme & omgaan met verlies

Van alle antieke Hellenistische scholen is het epicurisme altijd mijn favoriet geweest, hoewel ik ze natuurlijk allemaal kan smaken. :)

Het eenvoudige idee plezierig maar met mate te leven en vooral veel tijd door te brengen met vrienden spreekt me aan. Epicuros hechtte groot belang aan vriendschap en vriendelijkheid.

En ook het advies ervoor te zorgen dat je voldoende tijd voor jezelf hebt, om je gedachten te ordenen en je emoties te laten bezinken raakt een gevoelige snaar.

Ik heb echter altijd moeite gehad met het epicureïsche standpunt tegenover onze eindigheid, tegenover de dood. We hoeven de dood niet te vrezen, want wanneer wij er zijn is de dood er niet, en wanneer de dood er is zijn wij er niet (meer) – zo luidt het befaamde advies van het Tetrapharmacon.

Maar dit klopt niet! We komen de dood wel degelijk tegen in ons leven. Meer nog: de dood is omnipresent! We komen voortdurend dingen tegen die dood zijn, of dood gaan.

Epicuros’ advies heeft me nooit een houdvast gegeven voor één van mijn grootste zorgen: het besef dat niet alleen ik eindig ben, maar ook alles en iedereen waar ik van hou en waar ik om geef! 

Het is zo goed als onoverkomelijk dat we in ons leven personen waar we om geven gaan verliezen – al hoeft dat natuurlijk niet door de dood te zijn.

Daarom dat ik in mijn eigen filosofie een alternatief geneesmiddel voor de ziel voorschrijf: heb genoeg aan jezelf, maar wees blij met een ander.

Anderen komen en gaan, maar aan jezelf zit je vast. Zorg ervoor dat je voor jezelf kan zorgen en doet wat je leuk vindt, dat je tevreden bent met wie je bent, ja, dat het goed wonen is in jezelf.

En als het goed wonen is in jezelf, is het ook een goede plaats om anderen te onvangen: ze zijn welkom, de deur staat open en wees blij met iedere gast die over de vloer komt, met al het leuke dat jullie samen kunnen beleven en delen. Genieten van elkaars gezelschap.

Maar besef dat ze ook weer kunnen weggaan, op een bepaald moment verlaten zij het huis. Wie weet tot een volgende keer. Of niet. Dus heb genoeg aan jezelf. :)