Ik las net een interessant essay van de filosoof Mark Rowlands:
http://www.aeonmagazine.com/being-human/mark-rowlands-animal-morality/ en wou dit aangrijpen om kort even iets te schrijven. (Het was te lang om er een facebook post van te maken.)
Rowlands stelt de retorische vraag:
But do we really want to hold animals responsible for what they do?
Hij lijkt deze vraag negatief te beantwoorden door karikaturaal te stellen dat we dan in middeleeuwse toestanden terecht komen waarin dieren voor een rechtbank veroordeelt worden. Dit klopt mijns inziens niet. Dieren zijn in zekere zin verantwoordelijk voor hun daden. Verantwoordelijkheid is een bredere term dan enkel 'juridisch aansprakelijk'.
Laat me een voorbeeld van deze middag geven: mijn kat, Gertje, scherpte zijn klauwen aan het tafelkleed en poogde bovendien daarmee ook iets van tafel te roven. Terwijl hij dit deed, krabde bij me zacht. Ik keur dit gedrag af en straf hem ervoor door een zachte tik te geven. Hij is verantwoordelijk voor wat hij doet en draagt daar de gevolgen van, zonder dat te overdrijven en zonder er een rechtzaak of morele schande van te maken.
Het lijkt me niet fout aan te nemen dat Gertje hierdoor begrijpt dat ik zijn gedrag afkeur. Een tik is heldere, klare taal.
2 opmerkingen:
Sommigen brengen een onderscheid aan tussen morele en maatschappelijke verantwoordelijkheid. In dat geval zou het mogelijk zijn dat je kat ergens mee weggeraakt, zonder de (negatieve voor de kat) gevolgen te dragen.
Stel dat straffen na enkele seconden niet meer 'werkt' (er geen link gemaakt wordt tussen stimulus en respons). Is de kat dan nog steeds verantwoordelijk? Dient ze verantwoordelijk te worden gehouden?
In het gerecht is men uiteindelijk de ouders en eigenaars van mensen en dieren verantwoordelijk gaan houden omdat zij geschikter lijken om pedagogische (ipv overdreven) tikken uit te delen. Intussen is er de trend fysiek geweld zo veel mogelijk te verlaten om te conditioneren. Al lukt dat natuurlijk niet volledig als je met een wezen samenwoont dat klauwen heeft en van nature uit vlees eet, jaagt en speelt. Ik hou je dus zeker niet verantwoordelijk voor je daden. Noch zijn we blaamwaardig.
Ik ben zeker dat mijn kat met van alles weg raakt. :) Daar zijn zelfs bewijzen voor. Met name pootafdrukken waar ze niet horen.
Op het eerste gezicht lijkt het me vrij noodzakelijk een verband te leggen tussen handeling en het gevolg daarvan, om verantwoordelijk te zijn. In dat geval stopt verantwoordelijkheid, daar waar dat verband niet meer gemaakt kan worden.
Als ik mijn kat nu zou straffen voor die pootafdrukken, zou hij er niets van snappen en het verband niet leggen. Hij is niet meer verantwoordelijkheid. Zoals je aangeeft in kader van het gerecht: de verantwoordelijkheid daarvoor is nu overgegaan op mij, de eigenaar. Ik had maar beter moeten opletten - of ik kan besluiten gerust met de consequenties te leven.
Een reactie posten