Het pad van de Skepticus

Waarom skeptici de meest verwonderlijke wezentjes zijn? Wel, de echte skepticus – niet te verwarren met simpelweg wantrouwige mensen – is een wandelende paradox. 

Er is niets dat een skepticus liever wil dan de waarheid, zekerheid. En net door zijn zoekende drive, komt hij tot de conclusie dat er niets zeker is. Zijn twijfel is te sterk. De waarachtige skepticus kan niet eens zeker zijn over het bestaan van de buitenwereld (de wereld los van onze perceptie). 

Hij hoeft daarom niet verloren te zijn, in een praktische zin. Hij kan er gerust van uit gaan dat de kennis die hij tot zijn beschikking heeft 'de best mogelijke hypothesen' bevat en zal dankzij zijn skeptische, zoekende geest steeds open blijven staan voor wijziging van die hypothesen. 

Deze houding is, zoals je begrijpt, gelijkaardig aan de wetenschappelijke houding, maar reikt nog iets verder. 

Nog één van de paradoxen is dat skeptici erg ruimdenkend en onbevooroordeeld zijn: ze staan open voor alle mogelijkheden, zonder die daarom klakkeloos te aanvaarden. 

Dit is echter geen eigenschap van diepgaand moreel karakter en respect voor de standpunten van anderen – hoewel het natuurlijk wel mogelijk is dat de skepticus over een dergelijk karakter beschikt – maar net het gevolg van zijn zoektocht naar zekerheid, absolute en dus dogmatische zekerheid. Net doordat de skepticus merkt dat hij die zekerheid niet vindt, maar toch wel graag zou vinden, moet hij wel een open houding aannemen. 

Ikzelf heb toch voor enkele jaren het pad van de skepticus bewandeld, maar heb mijn onbetwijfelbare waarheid, mijn fundament toch gevonden en me neergelegd bij de betwijfelbaarheid van al het andere. Dat is genoeg voor me. 

En inderdaad, sinds ik tot een stilstand gekomen ben in mijn zoektocht naar fundamenten, ervaar ik wat meer rigiditeit in mijn houding, wat minder openheid voor standpunten van anderen.

Niet dat ik daarom geen respect heb voor hun standpunten, of mijn waarheid probeer op te dringen – integendeel! Ik versta dat ieder zijn weg moet volgen en dat men soms dezelfde weg bewandelt maar soms net niet.

Nee, hetgeen ik vooral ervaar is dat ik het standpunt van anderen minder overweeg als iets dat een waarheid voor mij zou kunnen zijn – op zijn best kijk ik naar wat dat standpunt me nog kan bijleren vanuit mijn eigen standpunt. 

Maar aan de andere kant: wie weet word ik oud, heeft het daar mee te maken. :) Dat is een besef dat me de laatste dagen wel wat kwelt: ouder worden.

Durf te doen, durf te proberen…

Durf het initiatief nemen! Dat wil niet zeggen dat je steeds alles op je eentje moet doen, noch dat je je niet kan laten inspireren door wat anderen doen. Dat wil zelfs niet zeggen dat je suggesties van vrienden moet afwijzen – integendeel! Het komt er op neer dat je handelt uit eigen overtuiging, uit eigen wil. 

Wanneer je handelt omdat je dat zelf wil zal je een grotere vrijheid ervaren, minder afhankelijkheid en een grotere tevredenheid, ook met jezelf.

Want in mijn ervaring is het enorm beperkend steeds voorwaarden op te leggen aan je eigen handelen, steeds te wachten tot het gepaste moment, tot iemand anders te kennen gegeven heeft dat het goed is, tot de kans op falen zo klein mogelijk is. 

Want ja, het is de vrees te falen die volgens mij erg verlammend kan zijn, die ons initiatief gegijzeld kan houden. Dat, of de vrees teleur te stellen. 

Durf doen, wacht niet af. Het is niet erg. Je zal wel zien waar je keuzes je brengen. Wat je ook doet, je kan van daar steeds verder, je kan altijd wel nieuwe keuzes maken die je een nieuw pad op sturen.

Wie weinig initiatief neemt, laat zich eigenlijk sturen door de omgeving en legt zo de eigen levensloop grotendeels buiten zijn eigen macht. Dit heeft mijns inziens (minstens) twee grote nadelen.

Ten eerste zal wie zich door de omgeving laat sturen zich helemaal niet vrij voelen, een gevoel dat nochtans bijdraagt tot welbevinden en rust. 

Ten tweede zal wie zich laat sturen zich vaak erg machteloos voelen. Dat is begrijpelijk aangezien hij niet het gevoel heeft controle te hebben over de eigen levensloop en geneigd gaat zijn successen in zijn leven te wijten aan toeval eerder dan eigen kunnen. Het gevoel hebben toch een beetje macht over de eigen situatie te hebben verhoogt je zelfwaarde.

Aan de andere kant: ik kan wel begrijpen waarom iemand die een grote vrees heeft te falen, of teleur te stellen, liever kiest een afwachtende houding aan te nemen. Dat voelt veiliger, en bovendien ontsnap je zo (schijnbaar) aan de verantwoordelijkheid. Telkens er iets mis gaat kan je het op de omstandigheden afschuiven.

Maar we hebben al zo weinig controle over hoe ons leven loopt, dus waarom dat kleine beetje opgeven?

Het meesterschap in het jezelf-zijn, waar ik al een tijdje over schrijf, kan slechts ontstaan wanneer je initiatief neemt. Het is de zoektocht naar de mate waarin je je eigen levensloop kan veranderen, én de zoektocht hoe je met die mogelijkheden er het beste van kan maken.

Je eigen verhaal transformeren

Jezelf transformeren lijkt heel sterk op een verhaal schrijven. Hoewel je als schrijver veel vrijheid hebt in wat je je personages laat doen en ondergaan, is die vrijheid toch steeds ook beperkt.

Doorgaans moet je daarbij rekening houden met wie zij zijn, wat zij al hebben meegemaakt, wat zij kunnen, wat fysisch mogelijk is, …

De personages zelf zijn bouwstenen die je met andere personages en een omgeving in een bepaalde configuratie kan brengen om zo tot een kathedraal van een verhaal te komen.

En het is net mede dankzij die configuratie dat personages ontwikkelingen kunnen ondergaan – ten goede of ten kwade.

Nu, ik zie jezelf transformeren als iets gelijkaardig. Door de manier waarop je delen van jezelf met elkaar configureert, maar evenzeer met je omgeving en met je medemensen, heb je een aandeel in het schrijven van je eigen verhaal.

Je kan met de bouwstenen die je hebt op zoek gaan naar hoe je jouw verhaal een goed verhaal kan maken.

En om jullie (en mezelf) een hart onder de riem te steken: ik ben sterk van mening dat er geen slechte bouwstenen zijn.

Net zoals het schrijven van verhalen vooral een kwestie van oefenen en proberen is, net zo heb je wat oefening nodig wil je vaardig worden in het transformeren van jouw verhaal.

Wie werkelijk een meester is in het zichzelf-zijn, heeft elk aspect van zijn leven, elk deel van zichzelf een zinnige plaats gegeven in een groter geheel.