Een menselijk hedonisme

Hedonistische filosofieën, zoals maar niet uitsluitend Epicurisme, kunnen ons iets leren over het waarderen van plezier en genot.

Dat is volgens mij een belangrijk punt: de hedonist apprecieert de geneugten van het leven op een bewuste manier en maakt daar bovendien tijd voor vrij, de tijd nodig om wat men plezierig vindt bewust te ervaren en waarderen. 

In tegenstelling tot een gangbare opvatting, gaat de hedonist zich niet te buiten aan Sex, Drugs & Rock n' Roll. 

Het gaat helemaal niet over de grootte van je appetijt of je specifieke voorkeuren. Het maakt niet uit of je nu veel of weinig honger hebt, houdt van pasta of van biefstuk, of je valt op blondjes of brunettes, jongens of meisjes… of allebei.

Nee, een hedonist waardeert lekker eten en drinken, seks, goed gezelschap, schoonheid, tederheid, kunst… noem maar op! Hij waardeert deze zaken en maakt er tijd voor vrij. Op een voor hem gepaste manier. 

Hoe eenvoudig kan een les eigenlijk zijn? Maak tijd vrij voor wat je leuk vindt en sta er lang genoeg bij stil om dit plezier ook te waarderen. 

Meer woorden kan ik er ook niet aan wijden. Veel plezier, mensen! :)

(Over het tijd vrij maken kan je ook dit blogbericht lezen.) 

De meerwaarde van ascese

Ik ben wel een fan van ascese, maar niet in de religieuze betekenis waarmee het vandaag geassocieerd wordt.

Het woord ascese komt van het Oud-Griekse Askesis, wat oefening wil zeggen. Ascese is een oefening in ontbering waaruit we een bepaalde les kunnen leren.

Die ontbering verschilt van oefening tot oefening, net zoals de les die de oefening ons kan bijbrengen.
Zo zijn er oefeningen die vragen om weinig te slapen, lang niet te eten of voor een bepaalde periode te zwijgen. Andere schrijven voor geen seks te hebben, zich af te sluiten van alle sociale contact of zich bloot te stellen aan extreme warmte of koude. Enzovoort…

Het basis-idee is dat je tijdelijk iets opgeeft dat je eigenlijk wel graag hebt of doet, zodat je met de ontbering ervan kan leren omgaan, en iets bijleert over jezelf. De vaardigheden of inzichten die je daardoor opbouwt hebben vaak een verrijkende impact op hoe je in het leven staat.

Om een ietwat onnozel persoonlijk voorbeeld te geven: lang geleden merkte ik op dat ik niet in staat was te slapen op een betonnen vloer. Dat feit stoorde me enorm, ook later nog. Dus besloot ik als ascese een maand lang op de vloer van mijn kamer te slapen. Wat ik ontbeerde: een comfortabel bed. Maar eenmaal ik dat onder de knie had, kroop ik natuurlijk terug in mijn zachte bed. En hoe heerlijk dat voelde!

Ik weet niet of het volgende voor iedereen geldt, maar twee vormen van ascese hebben een positief effect op mij, naast de les die ze me bijbrachten. De twee vormen zijn vasten (niet of weinig eten) en slaap ontberen (niet of weinig slapen).

Beiden helpen me soms mijn focus aan te scherpen, en met grotere helderheid te zien wat er zich allemaal afspeelt in mijn emotionele binnenwereld. 

Op andere momenten zijn het ook uitstekende stressremmers. Wanneer ik écht honger heb, of doodmoe ben, gebeurt het wel eens dat stress verdwijnt als sneeuw voor de zon en ik gevuld word met een heerlijke innerlijke rust.

Maar die dingen gebeuren niet altijd, en je moet ook zeker niet overdrijven met ascese. Te lang niet eten of slapen is ongezond.

Trouwens: voorbij een bepaald punt verlies ik mijn scherpte opnieuw en vult onrust mijn borst terug. Dat spreekt ook vanzelf: ik heb namelijk vreselijke honger en ben doodmoe.

Echter, ascese omwille de ascese is je reinste onzin! Eenmaal je de te leren les geleerd hebt, of je het effect bereikt hebt waarvoor je de oefening nota bene deed, houdt het weinig steek jezelf nodeloos te ontberen. Ik denk dan aan het celibaat, of aan het clichébeeld van uitgemergelde yogi’s.

Het is niet omdat je in ontbering kan leven, dat je dat ook moet doen.

Vriendschap & liefde?

Ik speel tegenwoordig met het idee dat mensen van nature twee soorten sociale noden hebben, naast simpelweg het gegeven dat samenwerking praktisch is. Deze zijn vriendschap en romantische liefde. Dat is mijn hypothese.

Lang geleden omschreef ik romantische liefde als een vorm van intense vriendschap die zich lichamelijk en vooral seksueel uitdrukt. De enige manier waarop liefde van vriendschap verschilt, in die opvatting, is de aanwezigheid van seksualiteit. Ik meende dat het mogelijk was precies hetzelfde affectieve voordeel te halen uit vriendschap, als uit liefde. In dezelfde mate. Vrienden kunnen even hard van elkaar houden als geliefden. Ze hebben alleen geen seks met elkaar.

Tegenwoordig ben ik het daar niet volledig meer mee eens. De meeste vriendschappen zijn minder intiem en exclusief dan relaties. En bovendien is het weldegelijk mogelijk dat vrienden seks hebben zonder het als een relatie te beschouwen.
Hoewel de twee op elkaar lijken en ze verwant zijn aan elkaar, zijn de nood aan vriendschap en de nood aan een intieme relatie twee afzonderlijke zaken.

Mensen hebben van nature nood aan een intieme band met een andere persoon, net zoals ze nood hebben aan eten, drinken en slaap. We willen een sterke, zorgende en steunende connectie. Iemand die er is voor ons, en voor wie wij er zijn op onze beurt. Daarom zoeken we een levensgezel, een partner.

Zijnde sociale dieren hebben mensen ook nood aan frequente en betekenisvolle interacties met andere mensen. Behoren tot een bepaalde groep, waarbinnen we een rol hebben en waarop we kunnen terugvallen voor hulp. Daarom gaan we vriendschappen aan.

Een intieme relatie zorgt zeker voor betekenisvolle interacties, maar zij is specifieker en diepgaander dan vriendschap.  Ik vermoed dat het een afzonderlijk verlangen is dat naast de nood aan vriendschap staat.

De menselijke sociale honger is vriendschap; zijn sociale dorst is naar een levensgezel. Beiden zijn even onmisbaar als eten en drinken.

Met levensgezel bedoel ik overigens niet: ‘voor het leven.’ Het is een basisverlangen om een partner te willen hebben. Dat hoeft niet dezelfde te blijven, hoewel het natuurlijk praktischer is als dat wel het geval is. Hetzelfde geldt trouwens voor vrienden.

Ook het seksuele verlangen is iets afzonderlijk. Hoewel het zeker nauw samenhangt met onze nood aan een partner, valt het er niet mee samen. We zoeken niet alleen een partner om seks mee te hebben, maar ook om een intieme band mee te vormen.