De meerwaarde van ascese

Ik ben wel een fan van ascese, maar niet in de religieuze betekenis waarmee het vandaag geassocieerd wordt.

Het woord ascese komt van het Oud-Griekse Askesis, wat oefening wil zeggen. Ascese is een oefening in ontbering waaruit we een bepaalde les kunnen leren.

Die ontbering verschilt van oefening tot oefening, net zoals de les die de oefening ons kan bijbrengen.
Zo zijn er oefeningen die vragen om weinig te slapen, lang niet te eten of voor een bepaalde periode te zwijgen. Andere schrijven voor geen seks te hebben, zich af te sluiten van alle sociale contact of zich bloot te stellen aan extreme warmte of koude. Enzovoort…

Het basis-idee is dat je tijdelijk iets opgeeft dat je eigenlijk wel graag hebt of doet, zodat je met de ontbering ervan kan leren omgaan, en iets bijleert over jezelf. De vaardigheden of inzichten die je daardoor opbouwt hebben vaak een verrijkende impact op hoe je in het leven staat.

Om een ietwat onnozel persoonlijk voorbeeld te geven: lang geleden merkte ik op dat ik niet in staat was te slapen op een betonnen vloer. Dat feit stoorde me enorm, ook later nog. Dus besloot ik als ascese een maand lang op de vloer van mijn kamer te slapen. Wat ik ontbeerde: een comfortabel bed. Maar eenmaal ik dat onder de knie had, kroop ik natuurlijk terug in mijn zachte bed. En hoe heerlijk dat voelde!

Ik weet niet of het volgende voor iedereen geldt, maar twee vormen van ascese hebben een positief effect op mij, naast de les die ze me bijbrachten. De twee vormen zijn vasten (niet of weinig eten) en slaap ontberen (niet of weinig slapen).

Beiden helpen me soms mijn focus aan te scherpen, en met grotere helderheid te zien wat er zich allemaal afspeelt in mijn emotionele binnenwereld. 

Op andere momenten zijn het ook uitstekende stressremmers. Wanneer ik écht honger heb, of doodmoe ben, gebeurt het wel eens dat stress verdwijnt als sneeuw voor de zon en ik gevuld word met een heerlijke innerlijke rust.

Maar die dingen gebeuren niet altijd, en je moet ook zeker niet overdrijven met ascese. Te lang niet eten of slapen is ongezond.

Trouwens: voorbij een bepaald punt verlies ik mijn scherpte opnieuw en vult onrust mijn borst terug. Dat spreekt ook vanzelf: ik heb namelijk vreselijke honger en ben doodmoe.

Echter, ascese omwille de ascese is je reinste onzin! Eenmaal je de te leren les geleerd hebt, of je het effect bereikt hebt waarvoor je de oefening nota bene deed, houdt het weinig steek jezelf nodeloos te ontberen. Ik denk dan aan het celibaat, of aan het clichébeeld van uitgemergelde yogi’s.

Het is niet omdat je in ontbering kan leven, dat je dat ook moet doen.