Verjaardagscadeau'tjes

In feite komt de boodschap van vandaag overeen met: het leven moet je doen en niet denken.
Een zekere weerklank van Kierkegaards beroemde citaat is misschien ook merkbaar: 'het leven wordt voorwaarts geleefd en achterwaarts begrepen.'

Groetjes, ^^

Mieralunar


---

In gedachten noch in taal is het mogelijk het leven te vatten. Geen gedachte en geen woord kan ons écht voorbereiden op de werkelijkheid.
In feite, het enige wat denken en spreken lijkt te zijn, is orde aanbrengen in de werkelijkheid die reeds tot ons gekomen is. Op basis van deze orde kunnen we ons inderdaad voorbereiden en voorspellingen maken over wat komen zal. Maar dit ordenen is niet in de eerste plaats bij gratie van het denken of het spreken, nee, het is slechts bij gratie van eerdere ervaringen. Denken en spreken krijgen pas vorm, ja, krijgen pas kleur dankzij ervaringen.

En de ervaring van vandaag, is dat spreken en denken gezien kan worden als een ordenende activiteit. Een beetje als een kind dat zijn verjaardagscadeau'tjes bij elkaar raapt na een geslaagd verjaardagje, en ze in volle ernst schikt in de kast of speelgoedbak.
Exact dat is denken: die daad van opruimen, structuur brengen en selecteren. Want net zoals het kind de verpakking van zijn cadeau'tjes niet houdt, net zo ruimt het denken en spreken overbodige ervaringen op.

Je voorbereiden op de toekomst aan de hand van denken en spreken is een beetje als proberen opvoorhand zeggen waar je je cadeau'tjes van de volgende verjaardag gaat plaatsen. Met andere woorden: nog voor je ze gekregen hebt of weet wat ze zijn.
Aan de hand van eerdere cadeau'tjes kan je je wel een beeld vormen over wat zal komen, maar je kan nog niet écht aan de slag gaan, écht beginnen opruimen. En dit om de simpele reden dat je niet kan opruimen wat je niet hebt.

Ervaring

Vandaag is het inzicht een koppeling. Weten hoe zich te gedragen, wat te doen en zelfs hoe zich goed te voelen komt voort uit ervaring. Wat wil dat zeggen?
Het is eigenlijk heel simpel: doe gewoon! Ga om met mensen, probeer zo goed mogelijk te zijn en handelen, dat wil zeggen: probeer zo goed mogelijk te zijn zoals je zou willen zijn. En zelfs al is het niet geheel duidelijk hoe je zou willen zijn, dan nog: probeer!
Doorheen de ervaring blijkt direct wat je prettig en onaangenaam vindt, blijkt direct wat je wil en hoe je zou willen zijn. Hoe meer ervaringen, hoe duidelijker dit alles wordt.
Nu, ik had het over een koppeling. Welke koppeling? De koppeling met het inzicht dat het niet erg is fouten te maken. Ook niet in het bijzijn van anderen. Meer nog, dat je door het kunnen en mogen maken van fouten vaak veel sneller tot de juiste houding komt dan wanneer het van de eerste keer goed moet zijn.
Het is waar dat je niet altijd een tweede kans krijgt wanneer je het verprutst – dat geef ik grif toe! Maar in de overgrote meerderheid van de gevallen is het zo dat falen het einde van de wereld niet is.

Waarom iemand geen doelen kan stellen

Ik geef toe: onderstaande is niet erg rechtstreeks in functie van de vraag: 'hoe moet ik leven?'. Het is eerder een voorzichtige analyse hoe iemand er toe zou kunnen komen moeite te hebben met duidelijk te maken wat hij of zij wil, waarom iemand fundamenteel moeite heeft met het plaatsen, houden en hebben van intenties, waarom in sommige gevallen iemand met dubbele tong spreekt en er niet in slaagt te stellen waar hij of zij voor staat - ja, dat alles is wat ik hier in feite onderzoek.

Waarom is dit relevant? Wel, het stellen van doelen is, zo meen ik, een erg belangrijke vaardigheid voor het goed leven, evenals het nuttig is voor een vlotte sociale omgang.

Vragen zijn natuurlijk welkom, evenals constructieve kritiek. :)

Met hartelijke groeten, ^^

Mieralunar

---

Iemands 'normatieve persoonlijkheid' wordt aldus Gibbard gevormd door sociale druk, die geneigd is om consistentie te vragen. Anders gezegd, in de vorming van onze persoonlijkheid (zie mijn definities) pogen we deze consistent te maken met onze omgeving, met wat belangrijke medemensen van ons vragen.

Nu, als de vraag van die omgeving zelf uiterst inconsistent is, als het niet mogelijk is een steekhoudende, eenduidige houding te ontwikkelen tegenover deze omgeving, ja, simpel gesteld: als wat de omgeving van je verwacht onmogelijk is, dan kan het een begrijpelijke keuze zijn simpelweg niet te proberen zijn.

Gibbard spreekt er over dat deze sociale druk ons er toe brengt een normatieve positie in te nemen – met andere woorden: ons aanzet duidelijk te maken waar wij voor staan.

Indien onze omgeving het ons dus onmogelijk maakt om op een consistente manier standpunt in te nemen, is, zo meen ik, een zinnige reactie simpelweg geen standpunt in te nemen. Een andere mogelijke reactie is dat we bij het innemen van ons standpunt – en dus van het bepalen van wie wij zijn – ophouden met rekening te houden met onze omgeving. Ten slotte is deze toch onmogelijk en waarom zouden we aan de verwachtingen proberen voldoen van het onmogelijke?

Nu is het die eerste reactie die me interesseert. Gibbard spreekt in termen van 'normen', ik spreek liever in termen van 'doelen', 'wil' of 'intenties'. Echter, een onderscheid maken is hier niet relevant, want waar het over gaat is handelingen: wat je probeert te doen en wat je probeert te vermijden.

Oppervlakkig gesteld meen ik dat de doelen en intenties die we stellen bepalen wat ons karakter is. Ons karakter en zelfs identiteit vloeit direct voort uit wat we als belangrijk zien, uit wat we willen verwezenlijken. Het is dus niet zo ver gezocht om met Gibbard te aanvaarden dat ons karakter bestaat uit de normen die we aanvaarden. Met andere woorden: uit wat we denken te moeten doen en wat we denken niet te mogen doen. Uit wat ons handelen bepaald. (Ik ben er me van bewust dat het voorgaande misschien enigszins vaag en chaotisch is. Het weze zo.)

Nu, om terug te komen tot de reactie van het niet innemen van een standpunt, wegens de onmogelijke eisen van de omgeving: dit komt er eigenlijk op neer dat die omgeving ons het vormen van een persoonlijkheid, een karakter afraadt. Ruw gesteld: de omgeving probeert ons te ontkennen. Dit is natuurlijk zo goed als nooit intentioneel!

Dan lijkt de tweede optie toch nog zinniger. Waarom zijn er dan toch mensen die in een situatie zitten zoals ik die beschrijf, maar niet voor de tweede optie kiezen? Overigens wil ik verduidelijken dat ik met 'kiezen' niet bedoel dat het een bewuste keuze is, waar een heus deliberatieproces aan vooraf gaat – meestal is het eerder intuïtief. Maar goed: waarom zijn er zo mensen?

Ik meen dat dit afhangt van de machtverhoudingen. Wat is de macht die de omgeving heeft over de persoon wiens persoonlijkheid ze afraadt? Indien deze persoon om één of andere reden erg afhankelijk is van de grillen van de omgeving, is het zinniger geen positie in te nemen, dan de omgeving te negeren en gewoon zijn eigen ding doen, uit angst voor represailles.

Laat me een héél simpel voorbeeld geven. Stel dat deze persoon voor voedsel volkomen afhankelijk is van zijn omgeving, die onmogelijke eisen stelt. Indien deze persoon dan kiest voor het negeren van deze omgeving, en dus onvermijdelijk actief tegen de verwachtingen van deze omgeving in gaat, zou het heel goed kunnen zijn dat hij geen voedsel meer krijgt – als een stout kind dat zonder eten naar bed moet!

Daarentegen, als hij geen positie inneemt zal hij nooit tegen de wil van deze omgeving in gaan, al is het natuurlijk wel zo dat hij de verwachtingen van deze omgeving zal teleurstellen. Het ergste en bijna noodzakelijke gevolg hiervan is dat de omgeving hem zal negeren, vergeten! Ja, dramatisch en simplistisch gepresenteerd is dit het mechanisme van de ontkenning van een persoonlijkheid, een identiteit en zelfs van een hele persoon. Een mens wordt uitgewist!