Get real!
Niet durven kijken, denken en meer algemeen ervaren komt neer op een angst voor het zogenaamde 'Reële'. De wereld zoals zij is, meer specifiek het lichaam zoals het is en hoe dat lichaam de interactie en registratie van die wereld ervaart. Simpel gesteld: het leven! Het is een angst voor het leven, voor wat dat leven met ons (lichaam) zal doen.
Punt is dat die angst ongegrond is, er voor zorgt dat we de dingen niet naar waarde zien en vooral dat we de werkelijk angstaanjagende aspecten van dit bestaan al helemaal niet meer aankunnen – hoewel… in mijn ervaring vallen zelfs de meest vreselijke dingen, op de keper beschouwd, best wel nog mee, eenmaal ik er echt in sta. Het is eerder de spreekwoordelijke sprong van de springplank die vreeswekkend is, dan het ding an sich. Maar dat ligt aan mij persoonlijk.
Ik kan me heel goed voorstellen dat menig mensen van mijn generatie en jonger nog geen werkelijk hard contact gehad hebben met het leven, dat zij nog niet werkelijk de verscheurende wreedheid aan den lijve ondervonden hebben, een wreedheid die hoewel niet altijd aanwezig, toch inherent aan het bestaan is – een reële mogelijkheid!
Dit wordt bewerkstelligd door een leven geleid in het virtuele, illusoire en fantasierijke – dat, en in de euforische roes van genotmiddelen. Facebook, videogames, (fantasy)romans, excessief druggebruik en behoorlijk schokkende methoden om alcohol tot zich te nemen zijn hier allemaal uitdrukkingen van.
Ons contact met het Reële, met het leven is niet zelden indirect – vanuit de veilige virtuele ruimten van het internet. Zo is het niet ongewoon heden ten dage mensen online te leren kennen, eerder dan in real life. Tenslotte: dat is toch ook veel veiliger? De confrontatie met wat daar werkelijk buiten zit, wordt door het diffuse licht van een computerscherm afgezwakt, verbleekt en getemd weergegeven – de realiteit doet me stellig denken aan een gekooid dier in de zoo, dat we van op een veilige afstand kunnen bekijken en waar we gewoon voorbij kunnen wandelen als het ons niet aanstaat.
Wij vrezen dit inderdaad soms harde leven. Maar ons ervoor verstoppen, meer nog: ons (ver)hullen met een surrogaat in de vorm van een virtueel second life of een MMORPG, zal ons niet voor dat leven behoeden. We verbergen onze bange geesten in virtuele werelden, terwijl we haast lijken te vergeten dat we lichamelijk aan het bestaan gekluisterd zijn – zo lang ons lijf en leden diep geworteld zijn in de wereld, in het Reële, ja, zo lang is het onmogelijk werkelijk rust te vinden in het virtuele en het ideële. Het zou als het ware nodig zijn dat we eerst onszelf uploaden op het internet… maar ach, ook dat internet is ultiem gegrond in het materiële.
Hoe je het ook draait of keert: we ontkomen niet aan het leven. Dat proberen is onmogelijk. En zoals ik elders al schreef: wil alleen het mogelijke. Stel geen doelen die je toch niet kan bereiken, want dat levert alleen frustratie en teleurstelling op. Ontken ook niet wat is: laat komen wat komen zal en zijn wat gekomen is. Het leven, zoals het is, in al haar wreedheid maar net zo goed in al haar schoonheid, moeten we omhelzen als een moeilijke maar geliefde vriend – iemand die wel eens lastig doet, maar wiens gebreken we aanvaarden, ja, we houden zelfs van hem omwille die gebreken, omwille wie hij is!
Er is maar één manier om werkelijk te ontsnappen aan de wreedheid van het bestaan, indien die wreedheid inderdaad zo zwaar is… maar die mogelijkheid ga ik niet eens ter sprake brengen. Een voldoende intelligente of zwartgallige lezer weet direct waar ik het over heb.
Nu, wat is de reden dat ik deze tekst neerschrijf?
Zoals het een echte persoonlijke filosofische tekst betaamd is ook dit een zelfreflectie, een ordening van mijn gedachten en een poging begrip te krijgen in waarom bepaalde dingen in mijn leven gaan zoals ze gaan.
Wat ik me afvroeg was waarom ik me vaak slechter voel wanneer ik op facebook zit. Ik vroeg me af waarom ik moeilijker bij mijn dagtaak kan blijven wanneer ik te lang of te vroeg op mijn computerscherm gestaard heb, ik vroeg me af wat maakt dat ik weiger een dagplanning te maken na het lezen van mooie boeken en waarom terugkeren uit de nevelen van de droomwereld, na een heerlijk nachtje slapen, zo'n worsteling is.
Het antwoord is vrij simpel: ook ik ben bang van het Reële, ook ik vrees het leven en ga er van uit dat het virtuele en ideële pakken veiliger is.
De reden waarom ik het moeilijk heb te plannen en besluiten te vormen is omdat ik door, bijvoorbeeld, mijn computer het contact verlies met de realiteit. Een reden waarom ik me slechter voel door facebook, is omdat mijn contact met de wereld ingeruild wordt door angst voor de wereld. De leegte veroorzaakt door het niet meer kijken naar de wereld om me heen wordt door ongegronde angstdromen gevuld.
Dit bemoeilijkt evident de terugkeer naar die wereld. En dat is net wat we steeds voor ogen moeten blijven houden: de mogelijkheid, ja, de noodzaak van een terugkeer naar de wereld, een terugkeer naar het bestaan, zoals het is. Er is in se niets mis met ontspanning in het virtuele. En facebook is uitermate nuttig om contact met anderen niet te verliezen – zo lang het maar geen surrogaat voor Reëel contact wordt!
Trouwens, een ander gevaar – een gevaar dat ook ik ervaar – is dat de noden van het Reële, van dat lichaam waar we niet van los kunnen komen, zich zullen gaan projecteren op het virtuele. Daar zullen wij tevergeefs op zoek gaan naar bevrediging van die noden.
Een ironisch maar tragisch en extreem voorbeeld hiervan is de urban legend die stelt dat er een jongen zou zijn die verhongerd is omdat hij dacht dat hij mana nodig had in plaats van voedsel.
Nu, of dit klopt of niet doet er niet toe. Het punt is dat het virtuele nooit of te nimmer het Reële echt kan bevredigen. Net zoals een kookboek onze honger niet kan stillen, net zo kan facebook onze sociale dorst niet lessen, noch onze nood aan veiligheid sussen.
Wat doet dit in het kader van mijn filosofie? Wel, deze heeft als functie contact met het leven te behouden en zelfs proberen er een mooi leven van te maken. Wij moeten onze ogen en oren open houden voor wat er zich rond ons afspeelt, wij moeten onze ogen en oren open houden voor wat we zelf willen en wij mogen absoluut niet de moed verliezen om over deze zaken na te denken, om probleemoplossend te zijn, eerder dan conflictvermijdend.
Niet durven kijken, denken en meer algemeen ervaren komt neer op een angst voor het zogenaamde 'Reële'. De wereld zoals zij is, meer specifiek het lichaam zoals het is en hoe dat lichaam de interactie en registratie van die wereld ervaart. Simpel gesteld: het leven! Het is een angst voor het leven, voor wat dat leven met ons (lichaam) zal doen.
Punt is dat die angst ongegrond is, er voor zorgt dat we de dingen niet naar waarde zien en vooral dat we de werkelijk angstaanjagende aspecten van dit bestaan al helemaal niet meer aankunnen – hoewel… in mijn ervaring vallen zelfs de meest vreselijke dingen, op de keper beschouwd, best wel nog mee, eenmaal ik er echt in sta. Het is eerder de spreekwoordelijke sprong van de springplank die vreeswekkend is, dan het ding an sich. Maar dat ligt aan mij persoonlijk.
Ik kan me heel goed voorstellen dat menig mensen van mijn generatie en jonger nog geen werkelijk hard contact gehad hebben met het leven, dat zij nog niet werkelijk de verscheurende wreedheid aan den lijve ondervonden hebben, een wreedheid die hoewel niet altijd aanwezig, toch inherent aan het bestaan is – een reële mogelijkheid!
Dit wordt bewerkstelligd door een leven geleid in het virtuele, illusoire en fantasierijke – dat, en in de euforische roes van genotmiddelen. Facebook, videogames, (fantasy)romans, excessief druggebruik en behoorlijk schokkende methoden om alcohol tot zich te nemen zijn hier allemaal uitdrukkingen van.
Ons contact met het Reële, met het leven is niet zelden indirect – vanuit de veilige virtuele ruimten van het internet. Zo is het niet ongewoon heden ten dage mensen online te leren kennen, eerder dan in real life. Tenslotte: dat is toch ook veel veiliger? De confrontatie met wat daar werkelijk buiten zit, wordt door het diffuse licht van een computerscherm afgezwakt, verbleekt en getemd weergegeven – de realiteit doet me stellig denken aan een gekooid dier in de zoo, dat we van op een veilige afstand kunnen bekijken en waar we gewoon voorbij kunnen wandelen als het ons niet aanstaat.
Wij vrezen dit inderdaad soms harde leven. Maar ons ervoor verstoppen, meer nog: ons (ver)hullen met een surrogaat in de vorm van een virtueel second life of een MMORPG, zal ons niet voor dat leven behoeden. We verbergen onze bange geesten in virtuele werelden, terwijl we haast lijken te vergeten dat we lichamelijk aan het bestaan gekluisterd zijn – zo lang ons lijf en leden diep geworteld zijn in de wereld, in het Reële, ja, zo lang is het onmogelijk werkelijk rust te vinden in het virtuele en het ideële. Het zou als het ware nodig zijn dat we eerst onszelf uploaden op het internet… maar ach, ook dat internet is ultiem gegrond in het materiële.
Hoe je het ook draait of keert: we ontkomen niet aan het leven. Dat proberen is onmogelijk. En zoals ik elders al schreef: wil alleen het mogelijke. Stel geen doelen die je toch niet kan bereiken, want dat levert alleen frustratie en teleurstelling op. Ontken ook niet wat is: laat komen wat komen zal en zijn wat gekomen is. Het leven, zoals het is, in al haar wreedheid maar net zo goed in al haar schoonheid, moeten we omhelzen als een moeilijke maar geliefde vriend – iemand die wel eens lastig doet, maar wiens gebreken we aanvaarden, ja, we houden zelfs van hem omwille die gebreken, omwille wie hij is!
Er is maar één manier om werkelijk te ontsnappen aan de wreedheid van het bestaan, indien die wreedheid inderdaad zo zwaar is… maar die mogelijkheid ga ik niet eens ter sprake brengen. Een voldoende intelligente of zwartgallige lezer weet direct waar ik het over heb.
Nu, wat is de reden dat ik deze tekst neerschrijf?
Zoals het een echte persoonlijke filosofische tekst betaamd is ook dit een zelfreflectie, een ordening van mijn gedachten en een poging begrip te krijgen in waarom bepaalde dingen in mijn leven gaan zoals ze gaan.
Wat ik me afvroeg was waarom ik me vaak slechter voel wanneer ik op facebook zit. Ik vroeg me af waarom ik moeilijker bij mijn dagtaak kan blijven wanneer ik te lang of te vroeg op mijn computerscherm gestaard heb, ik vroeg me af wat maakt dat ik weiger een dagplanning te maken na het lezen van mooie boeken en waarom terugkeren uit de nevelen van de droomwereld, na een heerlijk nachtje slapen, zo'n worsteling is.
Het antwoord is vrij simpel: ook ik ben bang van het Reële, ook ik vrees het leven en ga er van uit dat het virtuele en ideële pakken veiliger is.
De reden waarom ik het moeilijk heb te plannen en besluiten te vormen is omdat ik door, bijvoorbeeld, mijn computer het contact verlies met de realiteit. Een reden waarom ik me slechter voel door facebook, is omdat mijn contact met de wereld ingeruild wordt door angst voor de wereld. De leegte veroorzaakt door het niet meer kijken naar de wereld om me heen wordt door ongegronde angstdromen gevuld.
Dit bemoeilijkt evident de terugkeer naar die wereld. En dat is net wat we steeds voor ogen moeten blijven houden: de mogelijkheid, ja, de noodzaak van een terugkeer naar de wereld, een terugkeer naar het bestaan, zoals het is. Er is in se niets mis met ontspanning in het virtuele. En facebook is uitermate nuttig om contact met anderen niet te verliezen – zo lang het maar geen surrogaat voor Reëel contact wordt!
Trouwens, een ander gevaar – een gevaar dat ook ik ervaar – is dat de noden van het Reële, van dat lichaam waar we niet van los kunnen komen, zich zullen gaan projecteren op het virtuele. Daar zullen wij tevergeefs op zoek gaan naar bevrediging van die noden.
Een ironisch maar tragisch en extreem voorbeeld hiervan is de urban legend die stelt dat er een jongen zou zijn die verhongerd is omdat hij dacht dat hij mana nodig had in plaats van voedsel.
Nu, of dit klopt of niet doet er niet toe. Het punt is dat het virtuele nooit of te nimmer het Reële echt kan bevredigen. Net zoals een kookboek onze honger niet kan stillen, net zo kan facebook onze sociale dorst niet lessen, noch onze nood aan veiligheid sussen.
Wat doet dit in het kader van mijn filosofie? Wel, deze heeft als functie contact met het leven te behouden en zelfs proberen er een mooi leven van te maken. Wij moeten onze ogen en oren open houden voor wat er zich rond ons afspeelt, wij moeten onze ogen en oren open houden voor wat we zelf willen en wij mogen absoluut niet de moed verliezen om over deze zaken na te denken, om probleemoplossend te zijn, eerder dan conflictvermijdend.
3 opmerkingen:
Mooie tekst Bojan! Maar ik denk dat je het onderscheid tussen het reële en het virtuele niet echt overeenkomt met wat je echt bedoelt, maarja wie ben ik natuurlijk om te zeggen wat je echt bedoelt. Hier is wat ik bedoel :) Ik vindt een onderscheid tussen actief/reactief (Nietzsche) beter of een gradueel onderscheid naar "intensiteit". Facebook, een film, alcohol en drugs kunnen intens zijn, een virtuele liefdesbrief kan veel intenser zijn dan een "reële" praatje over het weer. Mijn punt is dus dat je even veel kan vluchten in het "reële"...(het concept van een realiteit is eigenlijk zelf een vluchtconcept, een reactief concept). Waar vluchten we dan voor? Onze capaciteit om geaffecteerd te worden. Spinoza zegt dat we niet weten wat ons lichaam kan doen, je weet niet (en zult ook nooit weten) welke intensiteiten je allemaal kan ervaren. Intens-worden is dus de ethische opdracht en ook dat waar we voor vluchten! Maar ik steel dat ook allemaal maar van Deleuze, Nietzsche en Spinoza. Daarom vind ik je blog wel cool: hoe je probeert zelf een levensfilosofie te ontwikkelen. Hoe meer filosofie ik lees hoe banger ik word dat ik op den duur niet meer zelf kan denken zonder de ideeën van andere denkers...
Excuses voor de trage reactie, Florian. :)
Ik heb die ervaring ook reeds gehad: de concepten en perspectieven van de denkers voor ons hebben de neiging ons een bepaalde blik te doen kiezen, zodat we als we niet oppassen het gevoel krijgen zelf helemaal niets meer te kunnen bedenken. Maar dat is niet erg. Hoe formeel en abstract hetgeen filosofen voor ons ook schrijven en denken, zij zijn en blijven mensen wiens concepten geboren zijn uit hun ervaring, uit hun levenswijze en de problemen die zij daarbij ondervonden hebben. Door hen als mens te bekijken, en door te onderzoeken op welk soort ervaringen hun gedachten berusten, is het mogelijk inzicht te krijgen in hun gedachten, om hen vervolgens als een geschenk onder vrienden te transformeren naar gedachten op onze maat, gedachten die aansluiten bij onze ervaring. Als het ware: zonder die concepten en gedachten klakkeloos over te nemen nagaan op welke manier het interessante instrumenten zijn in ons persoonlijk repertorium. Een prachtige verrijking. :)
Overigens, theoretische concepten die niet ontspruiten uit een levenservaring zijn voor mij onbruikbaar - gewoon vernuftige puzzelstukjes.
Wat ik in deze tekst bedoelde had niet te maken met actief/reactief en maar deels met de intensiteit van de ervaring. Het gaat over een angst of onwil wat er in onze omgeving omgaat te registreren, tot ons te laten doordringen uit vrees dat dat contact (te) pijnlijk zal zijn. In die zin is intensiteit geen slecht woord: de vrees dat het te intens, ja, te levend zal zijn. :)
Maar, zijnde weer enkele maanden verder begrijp ik dat het over de angst gaat teleurgesteld te worden in onze wensen, dromen en verlangens. Een angst om te durven willen, om er te durven staan en te zijn wie men is. Want wie er staat kan klappen krijgen - maar die kan ook wonderen verrichten. Daarom dat één van mijn stelregels luidt: vrees niet te falen. Ik ben niet helemaal zeker wat anderen betreft, maar ik vermoed dat de angst afgewezen of teleurgesteld te worden in onze wensen, dromen en verlangens - en in extremis zelfs onze identiteit - er voor zorgt dat mensen de hoge bomen van het 'virtuele' in vluchten.
Ik ben het met je eens dat dit niet uitsluitend het internet betreft, of facebook, of een gewoon boek en een video-game. Al die zaken kunnen in feite ook Reëel zijn (ik neem aan dat je dat bedoelt met intensiteit?). En je kan evengoed 'vluchten' in banaliteit, oppervlakkigheid, erotiek, … enz.
Mijn boodschap was te blijven connectie houden met jezelf, je wil en wensen, je lichaam en je Zijn, het Reële, … enz. :)
Een reactie posten