Riviermeditatie

Wandelend langs de rivier en uiteindelijk liggend tussen de wilde rucola en citroentijm, bedacht ik dat verschillende meditaties elk hun eigen sterkte hebben. Ze zijn goed voor iets specifiek.

'Wander, ponder and sit by the stream'

Vandaag wil ik graag drie riviermeditaties met jullie delen, en vervolgens kort hun voordelen voor mij toelichten. 

 Wandelen langs een route die ik aangenaam vind, ervaar ik vooral als enorm bevorderend voor de creativiteit, het op nieuwe ideeën komen of oude ideeën verder uitbouwen. Het is alsof mijn geest de activiteit van mijn lichaam volgt, op één of andere manier wakker wordt en aan het werk gaat. Om deze reden heb ik nagenoeg altijd een notitieboekje bij me wanneer ik wandel.

Ik raad wandelen vooral aan als je inspiratie zoekt, of als je een persoonlijk probleem of twijfel eens grondig wil doordenken. Wandelen is aan de slag gaan met de mentale bouwstenen die je reeds hebt. Het is in de bron putten en de rivier omzetten in een persoonlijk bevredigend irrigatiesysteem.

 Naar stromend water kijken is dan weer passiever. De wereld om je heen beweegt, maar jij stopt met bewegen. De rivier van het leven stroomt over je heen en werkt zuiverend. Geblokkeerde gedachten zullen uiteindelijk weg-eroderen, tot je in beweging komt en weer kan meedrijven op de stroom.

Ik raad kijken naar stromend water vooral aan wanneer je echt muurvast zit. Wanneer je mentaal geen kant uit lijkt te kunnen. Denk aan het moeten kiezen tussen het realiseren van je droom of samenblijven met de man of vrouw van je leven. Als je zelf niet kan bewegen. Laat de stroom van de wereld jou dan bewegen, zou ik zeggen.

Dit effect ervaar ik trouwens niet enkel met het kijken naar een stromende rivier. Ook voorbij glijdende wolken, of het flitsende landschap wanneer ik op de trein zit, hebben een losmakend effect op mij.

 Langs de rivier zitten lijkt op het kijken naar stromend water. Alleen is hier de blik naar binnen gericht. Belangrijk is dat je comfortabel zit of ligt. De bedoeling is zo weinig mogelijk input van de buitenwereld krijgen, zodat je naar binnen kan kijken. De ogen sluiten helpt hierbij.

Deze meditatie werkt omgekeerd dan de vorige. Wanneer je te veel aan je hoofd hebt, wanneer de wereld op zulk een enorm tempo aan je voorbij raast dat je het niet allemaal meer kan bijhouden, ja, wanneer de stroom des levens een waterval wordt – dan raad ik vooral deze meditatie aan.

De geest is als water voor mij, en een wilde storm zorgt voor woelige waters. Je klotst alle kanten op en kan niet meer helder zien wat er zich onder het oppervlak bevindt. Deze meditatie is bijzonder effectief voor het tot rust laten komen van deze woelige waters, het laten uitdeinen van de rimpelingen.

Sta alle gedachten en emoties toe, ervaar alle impulsen en verlangens die door je heen zullen jagen, die je eventueel zelfs zullen proberen overtuigen dat je wel beter te doen hebt. Maar voor de duur van deze meditatie blijf je gewoon zitten en laat je je geest doen. Uiteindelijk zal deze wel kalmeren.

Uiteraard kan wandelen ook in beweging brengen of net tot rust doen komen, evenals zitten creatief kan zijn en naar stromend water kijken kalmerend. 

Het was me een plezier deze ervaringen met jullie te mogen delen! :-)

Kant-en-klare methode

In mijn vorige bericht beschreef ik mijn methode om om te gaan met existentiële angst. Deze bestond uit het in kaart brengen van de situaties die me bang maken, onderzoeken wat haalbaar is en aanvaarden wat niet haalbaar is.

Vandaag presenteer ik jullie een kant-en-klare toepassing, toegepast op mijn angst een goede lesvoorbereiding te schrijven.

Eerst de 'formules'. X is telkens de situatie die me angst aanjaagt.

1) Het is niet erg als x zich voordoet, de afloop is niet rampzalig, je gaat niet dood. 

2) Wanneer x zich voordoet kan je nog meerdere kanten uit, er kan nog vanalles gebeuren en je kan nog vanalles doen – je bent niet machteloos. 

3) Waarschijnlijk zal x zich niet voordoen. 

Durf out of the box te denken. Dit zijn niet de enige opties, maar wel de meest voorkomende.

Toegepast op mijn angst:

Mijn vrees was: 'ik kan het niet; ik beschik niet over de juiste of voldoende kennis om dit goed te doen; ik ga falen.'

Ik antwoordde mezelf:

1) Het is niet erg te falen. Je bent ten slotte nog aan het leren. Indien je faalt, kan je er nog altijd uit leren. 

2) Als het inderdaad zo is dat je niet genoeg kennis hebt, zal je die wel opdoen. Ofwel in de cursus, ofwel op jezelf.

3) Maar, Bojan, je weet meer dan je beseft.

4) Bovendien wordt je zelftwijfel gevoed door de onduidelijkheid over wat die lesinhouden nu precies zijn. Je kan hier meer over opzoeken.

Uiteindelijk heb ik de inderdaad nogal vaag geformuleerde leerplannen grondig bestudeerd. En inderdaad: de onzekerheid en dus de zelftwijfel nam af naarmate het duidelijker werd wat de lesinhouden nu precies zijn.

Omgaan met existentiële angst

Zoals ik gisteren al schreef is het niet het gebrek aan controle of zekerheid op zich die zo angstaanjagend zijn, maar eerder hoe de leegte zich opvult met mijn ergste nachtmerries en het onvermogen deze af te wenden.

Op basis daarvan heb ik een methode ontdekt om de onzekerheid en machteloosheid te doen afnemen, en op die manier ook mijn angst. (Mind you: er bestaan nog veel andere manieren om dit te doen!)

De methode bestaat uit 1) het in kaart brengen van de situaties die me angst aanjagen, 2) het bepalen wat haalbaar is en wat niet en 3) uitvoeren wat haalbaar is en aanvaarden wat onhaalbaar is. 

Wanneer geconfronteerd met existentiële angst is het de opdracht op zoek te gaan naar die situaties die me angst aanjagen. Hoe zien zij er uit? Wat is meestal de trigger? Welk soort gedachten heb ik daarbij? Welke (andere) emoties lopen er doorheen of gaan er aan vooraf? Wat gebeurt er met mijn lichaam? Heb ik dit al eerder meegemaakt? Hoe liep het toen af? Wat hielp? Wat niet? 

Ik probeer dus zo precies mogelijk te onderzoeken waar ik bang voor ben, hoe zich dat uitdrukt en eventueel hoe het komt dat ik er bang voor ben. Kennis verwerven over mezelf en mijn angsten. 

Een uitstekende metafoor is het in kaart brengen van mijn persoonlijke doemscenario's. Kaarten hebben het voordeel dat ze ons toelaten sneller te bepalen waar we zijn, waar we naartoe gaan, hoe daar te geraken en wat te verwachten op de weg. 

Wanneer ik extreem angstig ben – maar evengoed verdrietig of boos – heb ik gemerkt dat het nuttig is me letterlijk af te vragen: ‘waar ben ik?’ 

Zich bewust zijn van de omgeving en het nu-moment zijn uiteraard uitstekende methodes om tot rust te komen, maar dat is niet waar ik nu op doel. Waar het me om gaat is nagaan in welke toetand, in welke fase ik me op dat moment bevind. Dit is het kennis-gedeelte: proberen grip (en dus controle) te krijgen op wat er gebeurt met me en om welke redenen. Waar ik ben op de angst-kaart. 

Dit doe ik op basis van eerdere ervaringen en het zo goed mogelijk aanvoelen van mezelf. Een schema of kaart kan hier uiteraard bij helpen. Die kaart is dan ook een gestructureerde weergave van eerdere ervaringen, een overzicht ontdaan van situationeel ruis. 

Soms is simpelweg het (h)erkennen van de situatie waarin ik me bevind voldoende om er uit te stappen. Het is dan al genoeg om te zien dat mijn huidige situatie ofwel niet levensbedreigend is, ofwel simpelweg niet overeen komt met mijn persoonlijk doemscenario. Een andere optie is nog meer controle toevoegen aan de situatie. Dit kan door haar verder te analyseren en op zoek te gaan wat er haalbaar is in deze concrete situatie in het hier-en-nu, en wat niet.

Met andere woorden: ik ga me focussen op wat haalbaar is. Wat kan ik allemaal doen? Welke voorbereidingen kan ik treffen? Aan wie kan ik hulp vragen? Waar kan ik naartoe gaan om informatie in te winnen? Kan ik een planning maken? Aan wie kan ik mijn hart luchten? 

Wat vaak helpt is de angstaanjagende situatie opdelen in kleinere, hanteerbare subdoelen en bijvoorbeeld beginnen het hetgeen me het minste angst aanjaagt. Plan uit wat er je allemaal te doen staat en ga aan de slag. Eenmaal begonnen is het vaak een pak makkelijker. 

En ten laatste helpt het me ook te realiseren dat het ook rust geeft te erkennen dat bepaalde zaken simpelweg niet kunnen en boven mijn macht liggen. Die laat ik los en probeer ze niet (meer) te controleren. Dat draagt toch alleen maar bij aan mijn gevoel van machteloosheid, en dus angst en frustratie. 

Dit alles is misschien enigszins ingewikkeld. Ik heb dan ook als slot een kant-en-klare aanpak geformuleerd, die ik uiteindelijk toepaste op mijn angst niet genoeg kennis te hebben om een goede lesvoorbereiding te schrijven. Meer daarover in het laatste bericht van deze reeks.