Mijn Prometheus

Enkele jaren geleden werkte ik rond de Prometheus-mythe en stelde deze in dienst van een existentialistische filosofie: de pijn en angst van het kunnen voorzien van onafwendbare rampen en vooral de dood. 

Specifieker was de reden hiervoor dat ik worstelde met het idee dat er kennis is die we maar beter niet kunnen hebben. Werkelijk de ignorance is bliss-idee. 

Vandaag besef ik dat, hoewel interessant, dit niet is wat me eigenlijk aantrekt in deze mythe: het is de extreme straf en haar onrechtvaardige karakter die me boeien. Prometheus komt naar voren als een integere titaan die staat, leeft en lijdt voor waar hij om geeft: de mens.

Bron

Het is niet zijn moed (hij weet namelijk reeds van tevoren wat hem te wachten staat) of integriteit die me zo aanspreken, maar het gegeven dat hij zo zwaar tot in de eeuwigheid gestraft wordt omdat hij staat voor wat belangrijk is voor hem. Prometheus wordt Mensenvriend genoemd. En daar wordt hij op afgerekend, op wie hij is.

Wat mijn fascinatie (en identificatie) nog sterker maakt, is dat hij gestraft wordt voor een goede daad. Prometheus wou die arme, zwakke mensen helpen met de gift van het goddelijke vuur – rede, licht, warmte, leven, techniek, cultuur, … Hij deed het uit mededogen, om de aanvankelijke onrechtvaardigheid in de schepping van Zeus ongedaan te maken. 

En dat is het laatste boeiende aspect van deze mythe: haar rebelse karakter. Niet zomaar rebels, maar rebels tegen een duidelijk onrechtvaardige heerser die zijn macht niet in het voordeel van zijn onderdanen uitoefent – integendeel!

Prometheus durft het aan om de rechtvaardigheid van Zeus' gezag in vraag te stellen en tegen diens wetten in te gaan door de mensen het goddelijke vuur te bezorgen, wetende wat zijn straf zal zijn. Hij doet het toch.

Dat is het onrechtvaardige: Prometheus doet het omwille wie hij is, om een goede daad te stellen die eerdere onrechtvaardigheid moet rechtzetten, en wordt hiervoor afschuwelijk gemarteld tot in de eeuwigheid.

Evident is deze mythe nog veel rijker en genuanceerder dan wat ik hier weergeef. Dit was slechts een poging de vinger te leggen op wat me altijd heeft aangetrokken tot deze bijzondere mythologische figuur.