Goddess Party = discriminatie?

Een feestje (Goddess Party) waar enkel vrouwen toegelaten zijn – is dat discriminatie? Ja, sowieso. Maar het is niet zeker dat dat problematisch hoeft te zijn. 

Het woord ‘discrimineren’ betekende namelijk oorspronkelijk ‘onderscheid maken’, een verschil aanduiden tussen twee zaken. Vooral in wetenschappelijke literatuur kom je deze invulling van het woord nog tegen. 

Vandaag de dag, echter, is het een geladen woord. De betekenis is verschoven naar: ‘het onrechtmatig onderscheid maken tussen mensen of groepen’.

Dat onrechtmatige onderscheid maken wil vooral zeggen dat je mensen op basis van hun huidskleur, geslacht, geloofsovertuiging… anders gaat behandelen, en dat er voor die verschillende behandeling geen objectieve, moreel gegronde reden is. 

Terug naar het feestje: louter conceptueel een onderscheid maken tussen mannen en vrouwen lijkt me volstrekt natuurlijk en toelaatbaar. Mannen en vrouwen verschillen. Zuiver op basis van dat feit hebben we een verschillend woord voor elk van hen. Dat is discriminatie in de wetenschappelijke zin.  

Maar is het ook oké om op basis van dit gegeven de ene groep wel en de andere niet toe te laten op een feestje? Hier zie ik intuïtief twee pistes. 

Enerzijds hangt het af van de reden die je hebt voor het al dan niet toelaten. Mannen en vrouwen gedragen zich verschillend. Ik kan me voorstellen dat een puur vrouwlijke beleving van een feestje anders is dan een gemengde. En het is onmogelijk die beleving te hebben, tenzij je enkel vrouwen toelaat. Als het je opzet is die beleving te hebben, moet je mannen wel uitsluiten. Dat lijkt mij niet problematisch en geen discriminatie in de moderne zin. 

Als je motivatie echter is dat mannen, bijvoorbeeld, van nature seksuele roofdieren zijn die vrouwen enkel willen ‘binnen doen’ of domineren, dan heb ik wel een probleem met dit feestje. Waarom? Omdat het een negatieve veralgemening betreft. Je scheert alle mannen met hetzelfde Gillette-mesje. Je doet aan seksisme – nog zo’n beladen woord. Dat is niet toelaatbaar en wel discriminatie in de moderne zin. De Goddess Party valt wat mij betreft in deze categorie.

Anderzijds, nog los van de motivatie, heb ik het gevoel dat het wel oké is, wanneer mannen (of eender welke groep) ook het recht hebben zo’n exclusief feestje te organiseren, een feestje waarop vrouwen niet welkom zijn.

Als alle groepen het recht hebben dergelijke feestjes te organiseren, dan is er geen discriminatie op een meta-niveau. Goed, mannen zijn niet toegelaten op dit concrete feestje, maar ze hebben het recht zelf een feestje te organiseren voor enkel mannen. Op die manier worden ze niet verschillend behandeld.

Te pijnlijk? Probeer het eens in een andere taal

Lang geleden, misschien wel meer dan tien jaar geleden, fulmineerde ik tegen mensen die hun pijn en zorgen uitdrukten in het Engels, en dat afdeden als poëzie. Alsof simpelweg je problemen vertalen een literair hoogstaande handeling is. Op dat vlak ben ik niet van mening veranderd: vertalen alleen maakt geen poëzie. 

Echter, wat ik toen over het hoofd zag, is de meerwaarde van het uitdrukken van moeilijke en pijnlijke zaken in een andere taal. Net zoals metaforen en beeldtaal een omweg kunnen zijn om haast ondraaglijk lijden toch op een verteerbare manier op de voorgrond te brengen, net zo kan van de emotionele afstand bij het spreken in een vreemde taal gebruik gemaakt worden. 

Het is namelijk een in de psychologie geobserveerd fenomeen (emotional distance hypothesis) dat communiceren in een taal die niet de eigen moedertaal is, minder emotionele opwinding met zich mee brengt dan wel communiceren in die moedertaal. Dit sluit overigens ook aan bij mijn persoonlijke ervaring. 

Of in mensenwoorden: als het je pijn en verdriet doet om over je overleden moeder te praten, dan zal het iets minder pijnlijk zijn hetzelfde te zeggen in een andere taal. 

En hier ligt net de meerwaarde bij de verwerking van een groot verlies of trauma: sommige zaken zijn gewoonweg te hevig en te pijnlijk om direct onder woorden te brengen. Het is echter moeilijk iets te verwerken, als je het niet eens onder woorden kan brengen. 

Eén methode is werken met deelgebieden, met stukjes van de verlieservaring of het trauma. Een andere, die ik nu voorstel, is actief gebruik maken van de afstand die tot stand komt door het spreken in een andere taal. 

Je kan de rouwende, of anderzijds lijdende, persoon uitnodigen het eens te proberen zeggen in een andere taal, als het te pijnlijk en ondraaglijk is hetzelfde te doen in zijn of haar moedertaal. Of als jij die lijdende persoon bent, kan je het eens voor jezelf proberen. 

Op dat vlak waren die Engels-schrijvende personen waar ik me destijds zo aan stoorde eigenlijk heel goed bezig. Alleen vind ik nog steeds dat het geen poëzie is.